توضیحاتی درباره لنز و انواع آن
ساختار کلی لنز را اینگونه می توان بیان کرد که لنز در واقع استوانهای حاوی مجموعهای از عدسی هاست که نور را از آن عدسی ها عبور می دهد و به داخل سنسور هدایت میکند و باعث میشود که تصویر به صورت واضح بر روی فیلم عکاسی (در دوربین های آنالوگ ) و یا سنسور (در دوربین های دیجیتال ) منعکس شود. بی شک به همین دلیل کیفیت عکس بیشتر به لنز و کیفیت عدسی های آن بستگی دارد تا به بدنه و امکانات دوربین.
امروزه بدلیل حضور دوربین های دیجیتال عکاسی و جایگزینی مطلق آنها با دوربین های عکاسی آنالوگ در این مطلب بیشتر به لنز هایی خواهیم پرداخت که سازگار با این دسته از دوربین ها هستند.
بطور کلی می توان گفت لنز دوربین های کامپکت دیجیتال قابل تعویض نیستند، همچنین لنز برخی دوربینهای ارزان قیمت مانند دوربین های سوپر زوم و بردیج نیز همین گونه هستند ، اما لنز دوربینهای حرفه ای به آنها DSLR نیز گفته می شود قابل تعویض اند و به همین دلیل عکاسان حرفهای معمولاً از چندین لنز با فواصل کانونی متفاوت، که بسته به شرایط موضوع بر روی دوربین نصب میشود، استفاده میکنند.
در دوربین دیجیتال با هربار عوض کردن لنز، مقداری غبار وارد بدنهٔ دوربین میشود و روی سنسور مینشیند. این مسئله در دراز مدت کیفیت تصاویر را کاهش میدهد، بنابراین در تعویض لنز باید احتیاط کرد. هر لنزی را نمیتوان به هر دوربینی متصل کرد، زیرا پایههای کنترلی لنز که برای برقراری ارتباط با سیستم الکترونیکی دوربین بکار میروند و همچنین محل اتصال فیزیکی لنز با دوربین، در دوربینها و مدلهای مختلف تفاوت دارند.
قدرت و کیفیت لنزها به عوامل گوناگونی بستگی دارد که مهمترین آنها فاصله کانونی و عدد دیافراگم است. فاصله کانونی برحسب میلی متر است و در واقع موثر در زاویه دید لنز می باشد. هرچه فاصله کانونی لنز کمتر باشد، لنز زاویه دید بازتری دارد و به اصطلاح، لنزی وایدتر است و هر چقدر فاصله کانونی بیشتر باشد زاویه دید کوتاه تر خواهد بود .
برخی از لنزها فاصله کانونی ثابتی دارند و برخی دیگر متغیرند، لنزهایی که فاصله کانونی متغیر دارند انعطاف پذیری بیشتری دارند و عکاس راحت تر میتواند کادربندی کند. در مقابل لنزهای با فاصله کانونی ثابت، کیفیت بالاتری دارند. مهم ترین قسمت تشکیل دهنده هر دوربین، لنز آن است چون کیفیت لنز تاثیر مستقیم بر تصویر خروجی از دوربین دارد.
نحوه ی نامگذاری لنز ها :
نام لنزها اغلب شامل لیستی طولانی از حروف و اعداد است، که با اینکه جالب و جذاب به نظر میرسند اما میتوانند برای یک عکاس مبتدی کاملا گیج کننده نیز باشند. توصیه ما به شما این است که برای شروع کار بیشتر آنها را نادیده بگیرید، و عمد تا به چند نکته توجه کنید :
- دهانه دیافراگم : میزان نور دریافتی لنز را
- فرمت : اندازه سنسوری را که لنز برای کار کردن با آن طراحی شده
- فاصله کانونی : میزان زاویه دید لنز
- سیستم تثبیت تصویر : وجود لرزشگیر یا عدم وجود آن
- مانت لنز : تعیین کننده ی سازگاری لنز با دوربین
فاصله کانونی :
نخستین عددی که در تشریح مشخصات یک لنز استفاده میشود فاصله کانونی آن است. این عدد به همراه اندازه سنسور، زاویه دید لنز را تعریف میکند، اعداد کوچک تر نشان دهنده زاویه وایدتر هستند. لنزهای زوم با استفاده از دو عدد نامگذاری میشوند که حداکثر محدوده فاصله کانونی را نشان میدهند، به عنوان مثال 55-18 برای یک لنز کیت زوم نوعی.
لنزهای با فاصله کانونی ثابت که زوم نمیکنند ( لنزهای پرایم ) تنها با یک عدد نشان داده می شوند .به عنوان مثال 50
دیافراگم لنز :
دهانه دیافراگم یک لنز، دومین پارامتر اصلی در مشخصات آن است و تعیین میکند که لنز توانایی دریافت چه میزان نور را دارد.این پارامتر به شیوه های مختلفی نشان داده میشود، F4 ، f/4 یا 1:4 که همگی این ها یک معنی میدهند. عدد کوچکتر نشان میدهد که حداکثر دهانه دیافراگم لنز، بزرگتر است و بنابراین نور بیشتری را دریافت مینماید.برای مثال یک لنز با دهانه دیافراگم F2.8 دو برابر یک لنز با دهانه دیافراگم F4 نور دریافت مینماید.
هرچه ماکزیمم دهانه دیافراگم یک لنز بیشتر باشد به شما اجازه میدهد که در نور کمتری عکس برداری کنید و بدون استفاده از فلش در محیط مسقف عکس بگیرید. همچنین دهانه دیافراگم بازتر عمق میدان کمتری را ارائه میدهد که جنبه مهمی از عکس برداری خلاقانه است.
در عكاسی فقط با عوض كردن لنز ميدان ديد شما از منظره يا تصويری كه مي خواهيد خلق كنيد تغيير خواهد كرد. درک تفاوت بين لنز ها به شما كمک مي كند در شرايط مختلف با انتخاب لنز مناسب بهترين عكس را بگيريد.
- ابتدا بايد سوژه عكاسی خود را انتخاب كنيد.
- اگر سوژه عكاسی شما در فاصله دوري از شما قرار دارد بايد از يك لنز تله ستفاده كنيد. تا سوژه را نزديک تر نشان دهيد. در اين صورت به لنزي با با فاصله كانوني بيش از 55 ميلي متر نياز داريد.
- اگر مي خواهيد تصوير خود را عريض تر و پهن تر نشان دهيد بايد از يك لنز وايد استفاده كنيد. لنزی وايد اکست كه فاصله كانونی آن كمتر از 40 ميلی متر باشد.
- براي بيشتر عكس های عادی يک لنز معمولی با فاصله كانوني 40 تا 55 ميلی متر مناسب است. چون در اين حالت دهانه لنز بيشتر از هميشه باز می شود و به شما اجاره می دهد در شرايط نوری مختلف عكس هاي بهتری بگيريد.
- اگر مي خواهيد فقط يك لنز بخريد بهتر است از يك لنز زوم استفاده كنيد زيرا اين لنز ها انعطاف پذيری شما را زياد مي كنند و هزينه كمتري هم دارند و در اين حالت فاصله كانونی شما به ميزان بزرگ نمايی كه انتخاب مي كنيد بستگی دارد و خود مي توانيد وضعيت لنز را از وايد تا تله تنظيم كنيد.
انواع مختلف لنز ها:
لنزها انواع و کاربردهای مختلفی دارند که عمده ترین تفاوتشان، فاصلهٔ کانونی آنهاست که از این نظر میتوان لنزها را به چند گروه تقسیم کرد:
لنز نرمال :
لنز نرمال لنزی است که فاصلهٔ کانونی آن 35 تا 55 میلی متر یا تقریباً به اندازهٔ قطر فیلم باشد. اما اصولاً لنز نرمال مترادف با 50 میلی متر است. تصویری که لنز نرمال ایجاد میکند تقریبا همان چیزی است که چشم ما میبیند، بنابراین از این جنبه هم تصویر آن نرمال است.
لنز واید:
لنز واید به لنزهایی گفته میشود که فاصلهٔ کانونی آنها از قطر سطح حساس عکاسی (نگاتیو یا سنسور) کوتاه تر باشد.این لنزها زاویهٔ دید بازی را در اختیار عکاس قرار میدهد و از پرمصرف ترین لنزها نزد عکاسان هستند و برای عکاسی منظره و عکاسی معماری استفاده میشود. از این لنز در مکانهایی که امکان عقب رفتن عکاس برای قرار گرفتن تمام سوژه مورد نظر در کادر نباشد کاربرد مناسبی دارد و با استفاده از این لنز میتوان فضای بیشتری را در عکس جای داد.
این لنزها بیشتر برای عکس برداری از مناظر، مجالس، تاسیسات صنعتی، آثار باستانی و به طور کلی جاهایی که به وسعت میدان دید لنز نیاز است، کارایی بسیار خوبی دارند و استفاده از این لنزها در یک مورد اصلاً مناسب نیست و آن هم عکاسی پرترهاست، زیرا برای عکاسی با لنزهای زاویهٔ باز، نزدیک شدن بیش از حد به موضوع است که این کار، اعوجاج شدید تصویر را به همراه خواهد داشت.
عمق میدان وضوح این لنزها به مراتب بیشتر از سایر لنزهاست، به طوری که در بسیاری از شرایط تا فاصلهٔ بینهایت لنز در وضوح دائمی لنز قرار میگیرد.
لنز سوپر واید:
لنزهای سوپر واید (آلترا واید) لنزهایی تا دامنه 24 میلی مترجزء لنزهای واید محسوب می شوند. لنزهای سوپر واید از این رنج کمتر هستند و حتی تا 12 میلی متر هم ساخته می شوند اما رنج رایج در این گروه 16 میلی متر است. این لنزها هم در موارد گفته شده کاربرد بیشتری دارند.
لنز تله:
لنز تله به لنزهایی گفته میشود که فاصلهٔ کانونی آنها از قطر تصویری که روی فیلم تشکیل میدهند بلندتر است، به عبارت دیگر هر لنزی که فاصله ی کانونی آن از فاصلهٔ کانونی لنز نرمال دوربین بلندتر باشد، برای آن دوربین لنز تله محسوب میشود. این لنزها به دو گونه ی لنز تله کوتاه و لنز تله بلند تقسیم می شوند که لنزهای تله کوتاه در محدودهٔ 85 تا 250 میلی متر و تلههای بلند از 300 تا 1000 میلی متر هستند. هر دو گروه این لنزها کاربرد زیادی در عکاسی ورزشی و عکاسی حیات وحش دارند.
زاویهٔ دید لنزهای تله بسته تر از زاویهٔ دید چشم انسان است و میدان دید محدودی دارند و در حقیقت هرچه بزرگ تر شوند، محدودیت میدان دید آنها هم بیش تر میشود. لذا این لنزها فضای بسته تری از صحنهٔ عکسبرداری را روی فیلم ثبت میکنند.به همین دلیل هم عملکرد این لنزها به گونهای است که پرسپکتیو صحنه را به ظاهر فشرده تر از حد معمول آن میسازند. در نتیجه اجزای تصویری که تشکیل میدهند به نظر بزرگ تر میآید و فاصلهٔ بین آن ها نیز کمتر از حد معمول میشود.
عمق میدان لنزهای تله به مراتب کمتر از عمق میدان سایر لنزهاست، به طوری که گاهی فقط چند سانتی متر از میدان دید جلوی دوربین در محدودهٔ وضوح لنز قرار میگیرد. این امر یکی از ویژگیهای زیبا و خاص لنزهای تله به شمار میشود، زیرا این تمهید برای برجسته و متمایز کردن موضوع اصلی از محیط اطراف آن یا شاخص کردن قسمتی از جزئیات صحنهٔ عکسبرداری کاربرد بسیار خوبی دارد. لنزهای تله از نظر مشخصات فیزیکی، سنگین تر و بلندتر از لنزهای نرمال هستند و به همین دلیل هم تله های بسیار بلند، جایگاه ویژهای برای نصب تک پایه یا سه پایه دارند.
در ساختمان این لنزها چندین گروه از عدسیهای مختلف بطور شناور بکار رفته است که این امر تغییر فاصلهٔ کانونی را امکان پذیر میسازد.
این لنزها را با دو عدد کوتاه ترین و بلندترین فاصلهٔ کانونی آنها مشخص میکنند، برای نمونه یک لنز زوم 135-18 میلی متری، امکان استفادهٔ پیوسته از تمام فواصل کانونی بین 18 تا 135 میلی متری را فراهم میکند، بدین ترتیب، یک لنز زوم به تنهایی کار چندین لنز را انجام می دهد.
لنز ماکرو:
لنز ماکرو لنزی است که علاوه برداشتن همهٔ مشخصات لنزهای معمولی، امکان فوکوس کردن در فاصلههای کم و قابلیت بزرگنمایی اشیا که برای عکاسی ماکرو لازم است را نیز دارد.این لنزها بزرگنمایی برابر با اندازه واقعی شیع در فاصله خاصی ایجاد میکنند. عکاسی از اشیایی کوچکی که قصد بزرگنمایی آنها باشد و یا موجوداتی که امکان نزدیک شدن به آنها نیست مثل پروانه،ملخ و…
این لنزها بزرگترین اندازه رو در فاصله خاصی از دهانه لنز ایجاد می کند. رنج این لنزها از 50 تا 180 میلی متر است. تفاوت یزرگنمایی این لنزها با توجه به فاصله کانونی آن در مسافت خاصی می باشد یعنی تمام این لنزها بزرگنمایی 1 به 1 از تصاویر ایجاد می کنند.
لنز چشم ماهی (Fisheye lens):
لنزهایی هستند که حداکثر زاویهٔ دید را به بیننده میدهند. معمولا فاصله کانونی آنها بین 6 تا 16 میلی متر است. دلیل نام گذاری این لنزها، شباهت آنها به چشم ماهی و محدب بودن عدسی بیرونی لنز میباشد هرچه محدب بودن این عدسی بیشتر باشد زاویه ی دید، بازتر و انحنای خطوط بیشتر خواهد بود. عکس حاصل از این لنزها به شکل دایره وار میباشد که از این لنز برای ایجاد جلوه های ویژه تصویری استفاده میگردد. نمونه چشمی درب منازل مثلا لنز 60 میلی متر در فاصله 7 سانتی متری از دهانه بیشترین بزرگ نمایی و لنز 100 میلی متردر 12 و لنز 180 در 22 سانتی چنین بزرگ نمایی ایجاد می کند. طبیعی است که با یک لنز 60 میلی متر نمیشه بزرگنمایی 1 به 1 از یک پروانه داشت اما با لنز 180 این کار امکان پذیر است.
لنزهای پرایم:
از این لنزها برای عکاسی از پرتره استفاده میکنند.رنج این لنزها از 85 میلی متر تا 200 میلی متر است که بیشترین استفاده آن رنج 135 میلی متر است. البته از لنزهای زوم هم برای این کار استفاده می کنند اما این لنزها دارای کیفیت برتری نسبت به بقیه لنزها هستند.
چند نکته :
- هنگامی که از لنز تله براي عكاسی استفاده مي كنيد بايد بيشتر دقت كنيد و دوربين را كاملاً ثابت نگه داريد تا لرزش های احتمالی دست باعث ایجاد تاری در خروجی نشود.
- از لنز وايد بايد زمانی استفاده كنيد كه در فضاي محدودی مانند اتاق قرار داريد و نمي توانيد به اندازه كافي عقب برويد تا از منظره ای كه از پنجره ديده مي شود عكس بگيريد و يا مي خواهيد در عكس خود عمق و حالت سه بعدی را با اغراق نمايش دهيد.
- وقتي كه از يک لنز زوم استفاده مي كنيد بايد سرعت شاتر خود را بالا ببريد اين عمل باعث محدود شدن نور ورودی به سنسور های دوربين مي شود ولي در عوض اثر لرزش در عكس كمتر می شود و مي توانيد بدون احتياج به سه پايه عكس بگيريد.
