لنزهای دوربین دارای محدودیت‌ها و مشکلات اپتیکی زیادی هستند که شما به‌عنوان یک عکاس و فیلم‌بردار باید با آنها دست‌وپنجه نرم کنید. یکی از رایج‌ترین مشکلاتی که در همه‌جا مشاهده خواهید کرد، “تنفس فوکوس” نامیده می‌شود. این پدیده می‌تواند تأثیرات منفی بر روی عکس‌ها و فیلم‌ها داشته باشد و تقریباً روی هر لنزی رخ می‌دهد، اما برخی لنزها بیشتر از بقیه تحت‌تأثیر آن قرار می‌گیرند.
اگر نمی‌دانید تنفس فوکوس چیست، ارزش این را دارد که درمورد آن مطالعه کنید تا ببینید آیا بر نوع محتوایی که ایجاد می‌کنید تأثیر می‌گذارد یا خیر. در این مقاله، ما به طور دقیق به این موضوع خواهیم پرداخت که تنفس فوکوس چیست، چه عواملی باعث ایجاد آن می‌شود و چگونه می‌توانید از آن در عکس‌برداری و فیلم‌برداری خود اجتناب کنید و آن را حذف نمایید.
تنفس فوکوس (Focus Breathing) چیست؟
تنفس فوکوس اصطلاحی است که به پدیده تغییر حالت لنز هنگام تنظیم نقطه فوکوس اشاره دارد. این پدیده زمانی که از حداقل فاصله فوکوس لنز به سمت بی‌نهایت تغییر وضعیت می‌دهید، بیشتر قابل‌توجه است. تنفس فوکوس باعث می‌شود بزرگ‌نمایی و میدان دید لنز کمی تغییر نموده و کیفیت لنز اغلب میزان این تغییر را در تصاویر نهایی تعیین می‌کند. برخی لنزها حتی به طور ویژه برای به‌حداقل‌رساندن این پدیده در شرایط خاص، ساخته می‌شوند.
چرا لنز دچار پدیده تنفس فوکوس می‌شود؟
اکثر لنزهای موجود در بازار امروزه دارای عناصر داخلی هستند که نقطه فوکوس لنز را تنظیم می‌کنند. این ساختار لنز محبوب‌ترین ویژگی آن محسوب می‌شود؛ زیرا به این معنی است که لنز هنگام فوکوس به‌هیچ‌وجه حرکت نمی‌کند و نه بزرگ‌تر می‌شود و نه کوچک‌تر، اما یک نقطه‌ضعف دارد. عناصر داخلی متحرک هنگام فوکوس لنز می‌توانند باعث ایجاد تنفس فوکوس شوند.
هنگامی که لنز شما فوکوس می‌کند، برخی از عناصر حرکت می‌کنند درحالی‌که برخی دیگر ثابت می‌مانند و باعث تغییر جزئی در فاصله کانونی و میدان دید می‌شوند. این اثر بسته به لنز می‌تواند تقویت یا کم‌رنگ شود. به‌طورکلی، هر چه کیفیت لنز بالاتر باشد، کمتر با این پدیده مواجه خواهید شد.
تغییر در فاصله کانونی فقط در نزدیک‌ترین نقطه فوکوس ممکن رخ می‌دهد. میزان تغییر فاصله کانونی می‌تواند بسته به کیفیت لنز متفاوت باشد. تنفس فوکوس در لنزها فقط باعث کاهش فاصله کانونی می‌شود، نه افزایش آن.
اگر می‌خواهید لنزهای خود را آزمایش کنید، به‌سادگی فوکوس را روی حداقل تنظیم کنید و یک عکس بگیرید. سپس فوکوس را روی بی‌نهایت تنظیم کنید و عکس دیگری بگیرید. با مقایسه این دو عکس، میزان تغییر فاصله کانونی را مشاهده کنید.
چگونه از پدیده تنفس فوکوس لنز جلوگیری کنیم؟
برای اینکه در فیلم‌برداری‌هایتان با مشکل «تنفس فوکوس» مواجه نشوید، از صحنه‌هایی که نقطه فوکوس تصویر یا ویدئوی شما از خیلی نزدیک به خیلی دور تغییر می‌کند، خودداری کنید. در عکاسی، این موضوع مشکلی ایجاد نمی‌کند، مگر اینکه از تکنیک «استک فوکوس» استفاده کنید یا نیاز به مقایسه تصاویر در فواصل کانونی مختلف داشته باشید.
اما در فیلم‌برداری، تنفس فوکوس می‌تواند کیفیت نهایی کار را تحت‌تأثیر قرار دهد. برای اینکه تا حد ممکن از بروز این پدیده جلوگیری کنید، بهتر است از تکنیک «رک فوکوس» استفاده نکنید. رک فوکوس تکنیکی در فیلم‌برداری است که در آن یک ناحیه از تصویر در ابتدا شارپ (فوکوس) است و به‌تدریج مات (خارج از فوکوس) می‌شود و یا برعکس. این تکنیک زمانی که با لنزهای باکیفیت به‌درستی اجرا شود، می‌تواند بسیار زیبا به نظر برسد، اما لنزهایی که به‌شدت دچار تنفس فوکوس می‌شوند، برای این نوع نما مناسب نیستند.
اگر همچنان نیاز به فیلم‌برداری صحنه‌ای با چندین نقطه فوکوس دارید اما می‌خواهید میزان تنفس فوکوس را به حداقل برسانید، دوراه حل وجود دارد:
• نقطه‌های فوکوس را به هم نزدیک‌تر کنید: هرچه فاصله بین دو سوژه که می‌خواهید بر آنها فوکوس کنید، کمتر باشد، لنز برای تغییر فوکوس نیاز به تغییر فاصله کانونی کمتری دارد و در نتیجه میزان تنفس فوکوس کاهش می‌یابد.
• از سوژه دورتر شده و زوم کنید: با دورشدن از سوژه، برای فوکوس بر ناحیه موردنظر، نیاز به تغییر فوکوس کمتری است و در نتیجه تنفس فوکوس کمتر می‌شود. البته به‌خاطر داشته باشید که با زوم کردن، کادر بسته‌تر می‌شود.
با اینکه حذف کامل تنفس فوکوس ممکن نیست، اما با استفاده از تکنیک‌های مناسب به‌راحتی می‌توان آن را به حداقل رساند.
اجتناب از پدیده تنفس فوکوس
اگر پدیده تنفس فوکوس در فیلم‌برداری شما اختلال قابل‌توجهی ایجاد می‌کند، چند راه برای حذف آن وجود دارد. متأسفانه، ساده‌ترین راه‌حل، گران‌ترین آن هم به شمار می‌رود. این روش به‌سادگی شامل خرید یک لنز جدید است. بسیاری از لنزها با حداقل یا بدون تنفس فوکوس تبلیغ می‌شوند. این لنزها به طور ویژه برای ارائه کمترین میزان ممکن از این پدیده ساخته شده‌اند. اگر با مشکلات حاد تنفس فوکوس مواجه هستید، به‌احتمال زیاد دلیل آن لنز شماست. خرید یک لنز جدید می‌تواند به طور کامل آن را برطرف کند. برای فیلم‌برداران، این مطمئن‌ترین راه برای حذف دائمی این پدیده از فیلم‌ها است.
اجتناب از تنفس فوکوس در عکاسی با فتوشاپ
برای عکاسان، امکان کاهش (نه حذف کامل) پدیده تنفس فوکوس در مرحله پس از پردازش با استفاده از نرم‌افزار فتوشاپ وجود دارد.
• همسان‌سازی لایه‌ها در فتوشاپ:
اگر نیاز دارید دو تصویر کاملاً یکسان به نظر برسند، از قابلیت همسان‌سازی لایه‌های فتوشاپ برای رفع تنفس فوکوس استفاده کنید.
1. هر دو تصویر را در فتوشاپ باز کنید و هر دولایه را انتخاب کنید.
2. به مسیر ویرایش (Edit) < تراز خودکار لایه‌ها (Auto-Align Layers) بروید و گزینه “خودکار” (Auto) را انتخاب کنید.
3. باید مشاهده کنید که هر دولایه به طور کامل روی‌هم تراز می‌شوند.
این روش به‌ویژه برای تکنیک “انباشت فوکوس” (focus stacking) کاربردی است، جایی که باید تصاویر را به طور انتخابی برای حفظ شارپ بودن کل تصویر از جلو به عقب ترکیب کنید. در اکثر موارد عکاسی، تنفس فوکوس مشکل بزرگی محسوب نمی‌شود و نیازی به نگرانی در مورد آن ندارید.
جمع‌بندی
تنفس فوکوس قطعاً مشکلی نیست که به‌زودی برطرف شود، اما می‌توان انتظار داشت برندهای بیشتری بر تولید لنزهایی با حداقل تنفس فوکوس تمرکز کنند. این پدیده می‌تواند برای عکاسان و فیلم‌برداران چالش بزرگی باشد. اگر تنفس فوکوس برای شما مشکل‌ساز است، حتماً به دنبال لنزهایی باشید که با عنوان حداقل تنفس فوکوس تبلیغ و معرفی می‌شوند تا به بهترین نتایج دست پیدا کنید.
