لنزهای سینمایی که به آنها لنزهای سینما (Cinema Lens) نیز گفته می‌شود، به طور خاص برای برآورده‌کردن نیازهای فیلمسازی طراحی شده‌اند. این لنزها قادر به ضبط حرکت پیوسته هستند و کیفیت ویدئویی استثنایی را ارائه می‌دهند که آنها را برای تولیدات سینمایی ایده‌آل می‌کند. یک لنز سینمایی واقعی از نظر طراحی، ویژگی‌ها و ساختار بسیار برتر از لنزهای عکاسی است؛ بنابراین، هر لنزی که از قابلیت‌های واقعی یک لنز سینمایی برخوردار باشد، قطعاً بسیار گران‌قیمت خواهد بود و قیمتی بین چهارتا شش رقم (هزاران تا ده‌ها هزار دلار) خواهد داشت.
برای بهره‌مندی از برخی از مزایای لنزهای سینمایی بدون صرف هزینه زیاد، بسیاری از افراد به سراغ لنزهای عکاسی اصلاح‌شده برای فیلم (Cine-Modified Still Lenses) روی می‌آورند.
ویژگی‌ها و مشخصات لنزهای سینمایی
- طراحی حرفه‌ای
- بدنه مستحکم
- کنترل فوکوس دقیق
- کنترل نور و دیافراگم
- کنترل زوم داخلی
- کیفیت تصویر استثنایی
- قیمت بالا و ارزش خرید مناسب
ممکن است لنزهای سینمایی شبیه به سایر لنزها به نظر برسند، اما آنها دارای چندین ویژگی فیزیکی و اپتیکی بسیار متمایز هستند. در این متن برجسته‌ترین ویژگی‌های لنزهای سینمایی و اینکه چرا فیلمسازان به سراغ هیچ لنز دیگری نمی‌روند را بررسی می‌کنیم.
1. طراحی حرفه‌ای
لنزهای سینمایی به لطف داشتن علامت‌های روی بدنه و حلقه‌های تنظیم دستی برای دیافراگم، زوم و فوکوس، قطعاً ظاهری جدی‌تر از لنزهای عکاسی حرفه‌ای دارند. اما جدا از ظاهر و کنترل‌های بیرونی، لنزهای سینمایی از طراحی پیچیده‌تری برخوردارند که به آنها امکان می‌دهد بر بسیاری از مشکلاتی که عکاسان هنگام عکاسی با لنزهای معمولی با آن مواجه می‌شوند، غلبه کنند.
2. ساختار مستحکم
این لنزهای خاص برای استفاده سنگین ساخته شده‌اند. به طور معمول، یک لنز سینمایی واقعی بدنه‌ای تمام‌فلزی و بادوام دارد که آن را برای فیلم‌برداری حتی در سخت‌ترین شرایط آب‌وهوایی مناسب می‌کند. این لنزها در مقایسه با لنزهای عکاسی به طور قابل‌توجهی بزرگ‌تر و سنگین‌تر هستند و با قطر استاندارد یا ثابت عرضه می‌شوند. این قطر یکسان به فیلم‌بردار امکان می‌دهد تا از طیف وسیعی از لوازم جانبی (و حتی دوربین‌ها) با هر لنزی استفاده کند. در صورت استفاده از هودهای مات (matte box)، قطر استاندارد به شما این امکان را می‌دهد که از لنزهای مختلف بدون نگرانی در مورد تناسب قطر لنز جلویی با هود استفاده کنید.
3. کنترل فوکوس دقیق
یکی از بهترین و مهم‌ترین ویژگی‌های لنزهای سینمایی، توانایی آنها در حفظ فوکوس روی سوژه‌های متحرک یا تغییر فوکوس روان از یک سوژه به سوژه دیگر است. در یک صحنه فیلم‌برداری، سوژه‌های متحرک با چرخاندن آرام حلقه فوکوس و “دنبال‌کردن” سوژه، در فوکوس نگه داشته می‌شوند. دستیابی به این امر با لنزهای معمولی عکس‌برداری دشوار است، زیرا حلقه‌های فوکوس آنها فاقد محدودکننده‌های فیزیکی (Hard Stops) هستند و برای رسیدن به فوکوس مناسب هنگام تعقیب یک سوژه متحرک، نیاز به‌دقت بسیار بالایی از طرف کاربر دارند. از طرف دیگر، لنزهای سینمایی دارای حلقه فوکوس با نشانه‌های کاملاً واضح و محدودکننده‌های فیزیکی در ابتدای مسیر و انتهای آن هستند. این امر باعث می‌شود حتی بدون کمک سیستم تعقیب فوکوس (Follow Focus)، بتوان به‌صورت مداوم فوکوس‌های دقیق و روان‌تری را اعمال کرد.
حلقه فوکوس روی لنز سینمایی برای فوکوس کشی بیشتر، امکان چرخش بیش از ۲۷۰ درجه را از حداقل فاصله فوکوس تا بی‌نهایت فراهم می‌کند. همچنین، فوکوس بسیار نرم‌تر است، به این معنی که نفس‌کش لنز به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. اگر قبلاً با لنزهای عکاسی کار کرده‌اید، احتمالاً با «نفس‌کش لنز» آشنا هستید.
علاوه بر این، لنزهای سینمایی لنزهای پارفوکال (parfocal) هستند. این لنزها لنزهایی هستند که حتی در هنگام زوم کردن بر روی صحنه‌ای خاص، می‌توانند فوکوس را روی سوژه‌ها قفل نگه دارند. با لنزی غیر پارفوکال، عمل ساده زوم کردن به داخل یا خارج ممکن است فوکوس شما را تغییر دهد و نیاز به تنظیم مجدد فوکوس در نما داشته باشد. ازآنجایی‌که زوم کردن جزء اجتناب‌ناپذیر فیلم‌برداری است، یک لنز سینمایی (لنز سینمایی واقعی که پارفوکال است) به شما امکان می‌دهد بدون خارج‌شدن از فوکوس، به طور نرم زوم کنید یا خارج کنید.
4. کنترل نور و دیافراگم
لنزهای سینمایی برخلاف لنزهای دیگر، تنها دیافراگم را کنترل نمی‌کنند. لنزهای سینمایی دارای حلقه‌های عنبيه با مارک‌های T برخلاف f هستند که به‌جای نشان‌دادن عرض دهانه لنز، میزان دقیق عبور نور از لنز را به شما می‌دهند.
این ویژگی منحصر به لنزهای سینمایی، کنترل دستی بسیار دقیقی روی نوردهی ارائه می‌دهد و به شما امکان می‌دهد تا نوردهی خود را در هر صحنه‌ای، فارغ از شرایط آب‌وهوایی و نور محیط، حفظ کنید. حلقه عنبیه همچنین بدون کلیک است، بنابراین می‌توانید دیافراگم را بسیار نرم‌تر تنظیم کرده و بدون خارج‌کردن مخاطب از داستان، نوردهی را تغییر دهید.
5. کنترل زوم داخلی
همان‌طور که در اکثر لنزهای حرفه‌ای شاهد هستیم، لنزهای سینمایی نیز با چرخاندن حلقه زوم روی بدنه لنز، امکان بزرگ‌نمایی و کوچک‌نمایی را برای کارگردانان فراهم می‌کنند. بااین‌حال، این لنزها در هنگام تغییر فاصله کانونی، بر خلاف لنزهای معمولی، تغییر طول نداده و بیرون نمی‌آیند. این ویژگی برای فیلمسازان، به‌ویژه زمانی که دوربین آنها روی سیستم‌های تثبیت‌کننده تصویر نصب شده، بسیار کاربردی است؛ چرا که هر تغییر جزئی در طول لنز می‌تواند باعث برهم‌خوردن تعادل این سیستم‌ها شود.
علاوه بر این، حلقه زوم لنزهای سینمایی، درست مانند حلقه‌های فوکوس و دیافراگم آنها، همواره نرم و روان حرکت کرده و باعث ایجاد انتقال‌های بسیار نرم و یکدست بین فواصل کانونی مختلف می‌شود.
6. کیفیت اپتیکی استثنایی
کیفیت اپتیکی یک لنز وابستگی زیادی به نوع شیشه آن دارد. لنزهای باکیفیت عکاسی معمولاً از شیشه‌های رده‌بالا ساخته می‌شوند و از لحاظ کیفیت اپتیکی صرف، گزینه مناسبی برای فیلم‌برداری نیز هستند. با اینکه عملکرد اپتیکی لنزهای سینمایی و عکاسی در شرایط فیلم‌برداری معمولی ممکن است شبیه به هم به نظر برسد، اما در شرایط نوری دشوار است که لنزهای سینمایی واقعاً برتری خود را نشان می‌دهند. شیشه به‌کاررفته در لنزهای سینمایی امکان فیلم‌برداری در شرایط نوری سخت، مانند نور مستقیم خورشید یا صحنه‌های با کنتراست بالا را فراهم می‌کند.
اگرچه ممکن است بین لنزهای برندهای مختلف، تفاوت‌های جزئی در رنگ و کنتراست وجود داشته باشد، لنزهای سینمایی یک برند معمولا خروجی تصویر یکنواختی ارائه می‌دهند.
همچنین لنزهای سینمایی برای اطمینان از شارپنس کامل در کل فریم (حتی گوشه‌ها) ساخته شده‌اند. آنها همچنین باعث کاهش یا حذف اعوجاج رنگی، اعوجاج بشکه‌ای و سایه افتادگی گوشه (vignetting) می‌شوند که همه این موارد در ویدئو بسیار مشهود هستند.
لنزهای سینمایی، درحالی‌که برای اکثر فیلمسازان ضروری نیستند، با ایجاد بوکه (محوشدن زیبا خارج از فوکوس) و فلیرهای نوری جذاب در ترکیب با عمق میدان کم، تصویری زیبا خلق می‌کنند.
برندهای محبوب لنزهای سینمایی
برخی از برندهای محبوب لنزهای سینمایی عبارت‌اند از:
- آرری (Arri)
- زایس (Zeiss)
- آنگنیکس (Angenieux)
- کوک (Cooke)
- فوجی فیلم (Fujifilm)
- رد (RED)
- سونی (Sony)
- سینمایی زین (Xeen)
معایب لنزهای سینمایی
لنزهای سینمایی در کنار مزایای متعددی که برای کاربران خود به ارمغان می‌آورند از معایبی نیز برخوردارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد:
- هزینه: لنزهای سینمایی به طور قابل‌توجهی گران‌تر از لنزهای معمولی عکاسی هستند.
- حجم و وزن: لنزهای سینمایی معمولاً بزرگ‌تر و سنگین‌تر از لنزهای معمولی عکاسی هستند که می‌تواند حمل‌ونقل آنها را دشوارتر کند.
- پیچیدگی: لنزهای سینمایی دارای کنترل‌های بیشتری هستند که می‌توانند برای یادگیری و استفاده از آنها چالش‌برانگیز باشند.
انواع لنزهای سینمایی
لنزهای سینمایی را می‌توان بر اساس چند معیار مختلف دسته‌بندی کرد، از جمله:
- فاصله کانونی: فاصله کانونی یک لنز، فاصله بین عنصر جلویی لنز و صفحه حسگر یا فیلم را نشان می‌دهد. لنزهای سینمایی در طیف وسیعی از فاصله کانونی، از لنزهای واید تا تله‌فوتو موجود هستند. هر فاصله کانونی، پرسپکتیو و میدان دید متفاوتی را ارائه می‌دهد.
- دیافراگم: دیافراگم لنز، گشودگی دهانه لنز است که مقدار نوری که به حسگر یا فیلم می‌رسد را کنترل می‌کند. دیافراگم با واحد f-stop اندازه‌گیری می‌شود. هر عدد f-stop کوچک‌تر، نشان‌دهنده دیافراگم بازتر و نور بیشتر است.
- نوع مانت: مانت لنز، نوع اتصالی است که لنز را به دوربین وصل می‌کند. رایج‌ترین مانت‌های لنزهای سینمایی عبارت‌اند از: PL، EF، Nikon F و Sony E.
سخن پایانی
در این مقاله، به بررسی دنیای پررمزوراز لنزهای سینمایی پرداختیم. از ویژگی‌های کلیدی آنها و تفاوتشان با لنزهای معمولی عکاسی گرفته تا دسته‌بندی‌های مختلف و نکاتی برای استفاده از آنها، سعی کردیم تا اطلاعات جامعی در اختیار شما قرار دهیم.
لنزهای سینمایی ابزارهای قدرتمندی هستند که می‌توانند به شما کمک کنند تا داستان‌هایتان را به شیوه‌ای خلاقانه و تأثیرگذار روایت کنید. با انتخاب لنزهای مناسب و استفاده از آنها به طور صحیح، می‌توانید فیلم‌هایی بسازید که تماشاگران را مجذوب خود کرده و آنها را به سفری در دنیای خیال و واقعیت ببرند.
